Organizacja systemu baz danych geologicznych w Oddziale Geologii Morza Państwowego Instytutu Geologicznego

mgr Piotr Przezdziecki
Państwowy Instytut Geologiczny
Oddział Geologii Morza
80-328 Gdańsk, ul. Kościerska 5

Wyniki badań geologicznych prowadzonych w polskiej części Bałtyku (z wyłączeniem poszukiwań naftowych ) gromadzone są w Oddziale Geologii Morza Państwowego Instytutu Geologicznego w banku danych "NEPTUN". Bank ten podzielony jest na kilka odrębnych struktur baz danych połączonych wspólnym programem obsługi.
Początki gromadzenia danych na nośnikach elektronicznych sięgają w Oddziale Geologii Morza 1985 roku, kiedy to ściśle współpracowano przy gromadzeniu i przetwarzaniu danych z ośrodkiem obliczeniowym Geofizyki - Toruń. Postęp w elektronice, rozpowszechnienie komputerów osobistych i wyposażenie w nie oddziału pozwoliło przejąć zgromadzone zbiory danych.
W 1993 roku dane zostały przekazane do OGM PIG, jako pliki ASCII na dyskietkach. W tej postaci nie nadawały się one do bezpośrednio do wykorzystania, aby je udostępnić, opracowano system obsługi bazy danych pod FoxPro dla DOS'u. Struktura bazy wzorowana była na katalogach, wydrukowanych wcześniej w ośrodku obliczeniowym Geofizyki - Toruń.
Doświadczenia zdobyte przy wykorzystaniu bazy wskazywały na konieczność modyfikacji jej struktury, jednocześnie rozpowszechnienie systemu Microsoft Windows wraz z polską wersją językową oraz opracowanie przez Microsoft polskojęzycznej wersji FoxPro dla Windows, skłaniały do przeniesienia bazy na nową platformę systemową. Powstały kolejne wersje bazy wraz z programem obsługi. Jednocześnie napływ nowych wyników badań, nie nadających się do gromadzenia w dotychczasowej strukturze spowodował konieczność tworzenia nowych struktur. W ten sposób powstał system baz danych powiązanych wspólnym programem obsługi, co bardzo ułatwia korzystanie ze zgromadzonych informacji.
Obecna, siódma już jej wersja aplikacji opracowana została w oparciu o Microsoft FoxPro Pl 2.5b dla Windows 3.xx, jest to więc typowa aplikacja 16-bitowa, choć pracuje również w środowisku Windows'95. Program po uruchomieniu ikoną automatycznie wczytuje tabele, porządkuje je według zadanych indeksów, łączy w strukturę relacyjną i wyświetla do przeglądania. Użytkownikowi udostępniane są narzędzia do łatwego wyszukiwania i selekcji danych oraz generowania typowych wydruków. Do korzystania z programu nie jest konieczna znajomość FoxPro, a jedynie ogólne obycie z systemem Windows. Sposób obsługi programu jest intuicyjny i typowy dla innych programów Windows. Przy pomocy menu i pasków narzędzi można wybrać tematyczną bazę danych, a następnie wywołać okna przeglądu danych. Odpowiednie okna zostały wyposażone w przyciski sterujące, umożliwiające przemieszczanie się po bazie, wyszukiwanie próbek względem określonych kryteriów, oraz wywołanie wydruków. Obsługa całego banku danych w tym trybie, uniemożliwia dokonywanie jakichkolwiek zmian, aby zabezpieczyć się przed przypadkowym uszkodzeniem danych.
Program udostępnia liczne, gotowe typy wydruków (raportów), generowane z odpowiednio połączonych relacjami tabel. Dwa podstawowe raporty to zestawienie wszystkich analiz dla danej próbki, oraz karta otworu dla danego rdzenia. Karta otworu jest wydrukiem, na który składają się: informacje o lokalizacji i sposobie poboru rdzenia, zestawienie próbek w odniesieniu do ich przelotów, wraz z wykazem sporządzonych dla nich analiz, widoku rdzenia z zaznaczoną litologią, oraz opis rdzenia. Przygotowano wewnętrzne programy które generują zestawienia danych dotyczących rdzeni, oraz na tej podstawie kartę otworu.
Obecnie prowadzone są prace nad unowocześnieniem oprogramowania, poprzez przejście do środowiska 32 bitowego. Przygotowywana aplikacja pod Microsoft Visual FoxPro 3.0 dla Windows NT, Windows'95 oraz Windows'98 nie będzie tylko przeniesieniem oprogramowania do nowego środowiska, ale zawierać będzie szereg elementów typowych dla nowoczesnych aplikacji i wykorzystywać nowo oferowane możliwości, jak więzy integralności tabel, reguły poprawności danych, buforowanie danych wejściowych. Rozbudowie ulegnie strona graficzna, poprzez dodanie aktywnych mapek dokumentacyjnych. Użycie okienek z zakładkami umożliwi uporządkowanie ekranu i ułatwienie pracy z oprogramowaniem. Zmianie też podlega obecnie struktura bazy: złożone indeksy zastępowane są polami kluczy podstawowych budowanych automatycznie z kilku istniejących pól tabeli.
Jednocześnie z unowocześnianiem oprogramowania, prowadzone jest stale uzupełnianie poszczególnych baz o nowe wyniki oraz dane archiwalne, a także tworzenie nowych struktur dla gromadzenia danych z wykonywanych aktualnie prac.